Władysław Żeleński. Goplana. Opera romantyczna w trzech aktach / Romantic Opera in Three Acts
Grzegorz Zieziula (red./ed.)
Libretto: Ludomir German
Partytura orkiestrowa / Orchestra Score (Wien 1897).
Wydanie faksymilowe / Facsimilie Edition
Wydał i wstępem opatrzył / Edited and introduced by Grzegorz Zieziula
(=Monumenta Musicae in Polonia: Bibliotheca Antiqua)
Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2016
ISBN 978-83-65630-16-2 (całość)
ISBN (t.1) 978-83-65630-14-8
ISBN (t.2) 978-83-65630-15-5
Obok „Halki” i „Strasznego dworu” Moniuszki „Goplana” Władysława Żeleńskiego (1837–1921) stanowi najwybitniejszą pozycję polskiego repertuaru operowego. Edycja jest pierwszym współczesnym wydaniem partytury orkiestrowej „Goplany” na podstawie jej pierwodruku i unikatowych rękopisów. W ramach tego samego projektu powstały materiały wykonawcze opery, które stały się podstawą współczesnej premiery dzieła w Teatrze Wielkim w roku 2016.
Edycja obejmuje reprodukcje pierwodruku partytury orkiestrowej wydanego nakładem kompozytora (wersja lwowska z 1897 r.) oraz rękopiśmiennych wkładek dodanych przez Żeleńskiego z okazji premiery warszawskiej (1898) a także z myślą o wystawieniu dzieła w czeskiej Pradze (do którego niestety nie doszło).
Tom pierwszy zawiera obszerny Wstęp autorstwa Grzegorz Zieziuli i facsimile wkładek rękopiśmiennych. W tomie drugim znajduje się facsimile pierwodruku partytury oraz ciąg dalszy Wstępu. Obydwa tomy zdobią odnalezione przez autora edycji ilustracje i fotografie stanowiące niepowtarzalną dokumentację ikonograficzną „Goplany”. Piękna szata graficzna wydawnictwa zaprojektowana została przez Wojciecha Markiewicza.
We Wstępie do tomu pierwszego Grzegorz Zieziula przedstawia bardzo szczegółowo zrekonstruowane przez siebie dzieje „Goplany”, począwszy od jej genezy, współpracy kompozytora z librecistą, poprzez podejmowane wielokrotnie przez Żeleńskiego akcje promocyjne, aż do kolejnych premier: krakowskiej (1896), lwowskiej (1897) warszawskiej (1898) i niedoszłej do skutku premiery w Pradze. Omówione zostały także dalsze losy dzieła oraz wszystkie jego zachowane rękopiśmienne i drukowane przekazy: rękopisy i wydania libretta, jego tłumaczenia na języki obce, przekazy wyciągu fortepianowego i partytury. Zieziula bardzo obszernie cytuje nie tylko źródła prasowe, ale także archiwalne dokumenty w tym nieznaną dotychczas korespondencję rodziny Żeleńskich, nad której pełną edycją pracuje (część pierwsza zapowiadana jest na rok 2018).
We Wstępie do tomu drugiego autor edycji przedstawia m.in. wyniki swojego archiwalnego śledztwa na temat pochodzenia reprodukowanego pierwodruku, który stanowił niegdyś własność włoskiego dyrygenta Cesare Trombiniego (1835–1898).
