Badania terenowe
Kapela Jana Kępy, Sierzchowy, lipiec 2015 r.
Nagrania zgromadzone w Zbiorach Fonograficznych ISPAN to nagrania w znacznej mierze powstałe podczas terenowych wypraw indywidualnych lub zespołowych badaczy-dokumentalistów, pracowników ISPAN. Realizowane były one przeważnie na amatorskim sprzęcie do nagrań, często przez jedną osobę, która w sytuacji nagraniowej spełniała kilka funkcji (indagującego, nagrywającego, protokolanta, wykonywała też dokumentację fotograficzną). Do wyjątków należą tu nagrania wytworzone w latach 1950-1954 w ramach Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego, gdzie zwykle w teren wyruszała ekipa badaczy, w ramach której obowiązki były rozdzielone, zaś realizacją nagrań zajmowały się ekipy techniczne Polskiego Radia. Był to też czas, kiedy nagrań dokonywano na profesjonalnym sprzęcie, rejestrując na studyjnej taśmie z prędkością 76 cm/s., należy jednak pamiętać, iż dokumentacja ta powstawała w trudnych warunkach terenowych (znikomy procent elektryfikacji wsi). Zobacz. zdjęcia archiwalne.
Nagrania Kapeli Henryka Zawadzkiego ze Strzałkowa; Jacek Jackowski w trakcie badań terenowych; lipiec 2015 r.
Współczesne nagrania terenowe mają coraz częściej nieco inny charakter niż dokumentacja prowadzona w ostatnich latach ubiegłego wieku. Przede wszystkim dokumenty realizowane są w technice cyfrowej, co pozwala na znacznie dłuższą rejestrację i nagrywanie całego spotkania z wykonawcą, wywiadów, komentarzy etc., co często, zwłaszcza w latach ’50 ub.w. było pomijane ze względu na oszczędność nośnika.
Na zdjęciach: Henryk Borowy (Mrozowa), Zygmunt Pawłowski (Świątkowice)
Od kilku lat systematyczna dokumentacja terenowa prowadzona przez pracowników i współpracowników Zbiorów Fonograficznych PAN koncentruje się zwłaszcza na terenach Polski Centralnej, na terenach historycznego Mazowsza (m.in. Łowickie, Rawskie, Radomskie, Kurpie, Garwolińskie, Kołbielskie, Mińskie, Grójeckie, okolice Płońska, Mławy) oraz w Łęczyckiem, Sieradzkiem. Opracowanie zespołów archiwalnych dotyczących konkretnych regionów stwarza okazję do prowadzenia współczesnych eksploracji i dokumentacji terenowych o charakterze porównawczym także w innych regionach, m.in. w Kieleckiem, na Podlasiu, Kaszubach, Kujawach, Podhalu, Podkarpaciu. Badania połączone z dokumentacją fonograficzną, audiowizualną i fotograficzną skoncentrowane na folklorze pieśniowym, instrumentalnym i tanecznym uwzględniają wyczerpujący i metodyczny wywiad z wykonawcami a także dodatkową dokumentację np. pomiary, opisy i inwentaryzację instrumentów muzycznych.
Irena Wróbel (Grądy Polewne) wraz z ekipą terenową w składzie: Piotr Dorosz, Teresa Nowak, Tomasz Nowak.
Śpiewają Marianna Bączek i Marianna Kuta ze wsi Bandysie.
W związku z zainteresowaniami badawczymi kierownika Zbiorów Fonograficznych – Jacka Jackowskiego, archiwum wzbogaca się także o dokumenty związane z kulturą muzyczną jako składnikiem ludowej pobożności, pochodzące także z zagranicy. Instytut Sztuki PAN obejmuje również dokumentacją – w miarę możliwości – najważniejsze imprezy i festiwale folklorystyczne w kraju1.
Śpiewy majowe pod krzyżem; Rzeszowskie 2014 r.
1Jackowski Jacek, Współczesne metody zabezpieczania, opracowania naukowego, udostępniania i rozwoju Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN, w: „Muzyka” 2014 nr 3, s. 71-114.
Prezentacja kolekcji zabytkowych bębnów procesyjnych
Zdjęcia archiwalne z badan terenowych
Jacenty Borsuk, ur. 1882 r. Jędrzejówka, Lubelskie, fot. 1950 r.
Józef Haczyk ur.1880 r. Sędzisszów, pow. Jędrzejów, fot. 1951 r.
Okoliczności rejestracji nagrań, Słupia, pow. Jedrzejów , fot 1952 r.
Uczestnicy AZFM, m.in. Jadwiga i Marian Sobiescy, Anna Czekanowska, Jan Stęszewski
Piotr Kiszczak, ur. 1881 r., Lubelskie, fot. 1950