Historia sztuki nowoczesnej

Harmonogram zjazdów w roku akademickim 2025/2026 

TRYB STACJONARNY

Zajęcia odbywają się w godz. 10.00 – 17.15 w sobotę i niedzielę w budynku Instytutu Sztuki ul. Długa 28, I piętro, sala Starzyńskiego

Prowadząca specjalizację: dr Natalia Kaliś (IS PAN)

Dla kogo studia?

Studia skierowane są do wszystkich, chcących poszerzyć, zaktualizować i sproblematyzować wiedzę o sztuce nowoczesnej. Obejmują okres od pojawienia się ruchów awangardowych na początku ubiegłego wieku do dziś - w kontekście zmian dokonujących się w polityce i kulturze z elementami nauk humanistycznych m.in. filozofii, antropologii, socjologii, psychologii czy kulturoznawstwa. Wykładowczynie i wykładowcy uwzględniają najnowsze perspektywy badawcze. Część zajęć prowadzą także artystki i artyści, kuratorzy i kuratorki oraz inni współtworzący pole sztuki współczesnej. W ramach studiów odbywa się m.in.: wycieczka, wyjścia na wystawy i spacery architektoniczne.

ZAGADNIENIA

Historia sztuki nowoczesnej to historia niezwykle dynamiczna, podlegająca ciągłym przewartościowaniom. Zajęcia obejmują więc zarówno historie awangardy jak i tego co obok awangardy. Mapują zjawiska i nurty, śledzą zmieniające się interpretacje i strategie artystyczne. Zwracają uwagę na nowe propozycje formalne i powtórzenia. Wspólnie przyglądamy się obszarom architektury, malarstwa, fotografii, performansu, projektowania i ubioru, poświęcając czas historiom indywidualnym oraz ujęciom problemowym. 

Wykłady skupione są w blokach tematycznych obejmujących: historię sztuki nowoczesnej, wizualność i performatywność, architekturę i projektowanie oraz wykłady problemowe dotyczące wybranych zagadnień nowoczesności. Sztuka w praktyce to zajęcia m.in.: z artystkami i artystami, kuratorami i kuratorkami, galerzystkami i galerzystami.

W roku akademickim 2025/2026 wykłady dotyczyć będą między innymi: związków między pojawieniem się w XX w. abstrakcji w malarstwie a spirytyzmem. Kolonializmu i „prymitywizmu” pierwszej awangardy. Dadaistycznego testowania konwencji sztuki i dadaistycznych strategii artystów w PRL-u. Mody art deco i projektowania wnętrz. Polityczności surrealizmu oraz jego szczególnie silnych związków z medium fotografii. Historii sztuki pisanej historią ważnych wystaw, zwrotu kinematograficznego w sztuce XX i XXI w. Zjawiska kiczu w kontekście totalitaryzmów: nazizmu i komunizmu. Specyfiki socrealistycznej architektury i wnętrz. Płci amerykańskiego ekspresjonizmu i wpływu takich krytyków jak Clement Greenberg na sposób myślenia o sztuce nowoczesnej.

Pod lupę weźmiemy „przypadek” Johna Cage’a. Zastanowimy się czy pop artyści lubili pop kulturę a op artyści nie byli czasem anachroniczni. Za Royem Lichtensteinem ustalimy czy istnieje czysto amerykański temat mitologiczny. W jaki sposób destrukcja może funkcjonować jako strategia tworzenia. Minimalizm poznamy w perspektywie twórczości artystycznej pary: tancerki Simone Forti i rzeźbiarza Roberta Morrisa a brazylijski neokonkretyzm dzięki twórczości Helio Oiticica. Planujemy wykłady problemowe o takich nurtach sztuki powojennej jak hiperrealizm, transawangarda, sztuka abiektalna i wielu innych. Interesować nas będzie współpraca obrazu, tekstu, ruchu i dźwięku oraz projekty „site-specific” powstające dla konkretnych przestrzeni.  Prześledzimy jak zmieniał się status ekonomiczny artystów w PRL-u oraz funkcjonowanie takich obszarów pola sztuki jak galeria publiczna i galeria prywatna.

Odbędą się wykłady poświęcone zagadnieniu fotomantażu, reprodukcji, cenzury w sztuce, prawom autorskim w dobie sztucznej inteligencji, zjawisku zwrotu performatywnego, sztuce wernakularnej, rosnącej roli kuratora, prekariatowi pola sztuki. Ponadto zajmować nas będą modernistyczne myślenie o architekturze jako współpracy sztuk,  drugie życie awangardowej architektury i sposoby jej prezentacji na fotografii i w filmach. Filozofia projektowania według Bauhausu i moda krytyczna Vivienne Westwood. Architektura zieleni i utopijne projekty architektoniczne. Nowa typografia i projektowanie postmodernistyczne. I wiele innych zagadnień. Jak co roku, stare problemy i zjawiska zobaczymy w nowym ujęciu, a nowe w szerokiej perspektywie innych nauk.

WYKŁADOWCZYNIE I WYKŁADOWCY:

Wykładają m.in: prof. dr hab. Joanna M. Sosnowska (IS PAN), dr hab. Andrzej Leśniak (IBL PAN), dr Natalia Kaliś (IS PAN), dr hab. Przemysław Strożek (IS PAN), dr Katarzyna Urbańska (ASP Warszawa), dr Aleksandra Jatczak-Repeć (ASP Warszawa), mgr Adriana Prodeus (Artes Liberales UW), dr Marek Maksymczak (UKSW), dr Dorota Sosnowska (IKP UW), dr Kamila Dworniczak (IHS UW), dr Katarzyna Uchowicz (IS PAN), dr hab. Anna Kostrzyńska-Miłosz (IS PAN), dr hab. Monika Jadzińska (ASP Warszawa), dr Aleksandra Auleytner (DZP), dr Magdalena Kasa (IS PAN), prof. dr hab. Agata Jakubowska (IHS UW), dr Agata Lipczik (IS PAN), dr Agnieszka Sosnowska (IS PAN), dr Tomasz Szerszeń (IS PAN), dr Marta Kudelska (IK UJ), dr Witold Kanicki (UAP), prof. dr hab. Marek Kuś (CFT PAN), mgr Ewa Furmańska (IS PAN), dr Dariusz Śmiechowski (ASP Warszawa), dr Dorota Łuczak (UAM), dr Wiktoria Szczupacka, dr Karolina Prymlewicz (Muzeum Narodowe w Warszawie), mgr Iga Niewiadomska (Sotheby’s Institute of Art),  dr
Anna Wiszniewska (IS PAN).

Co roku zapraszamy artystów i artystki oraz inne osoby aktywne w polu sztuki współczesnej. W poprzednich latach wykłady mieli u nas m.in.: Jarosław Suchan, Paulina Ołowska, Robert Rumas, Zuzanna Janin, Anna Baumgart, Wilhelm Sasnal, Boris Kudlička, Tymek Borowski, Pola Dwurnik, Daniel Ożga (Litofutura), Artur Dumanowski (Desa), Magdalena Ziółkowska (Fundacja Andrzeja Wróblewskiego), Maria Rubersz (Galeria Foksal), Agnieszka Szewczyk, Dorota Monkiewicz, Karolina Sulej, Marta Keil (Instytut Sztuk Performatywnych), Piotr Bazylko, Zofia Krawiec, Magdalena i Artur Frankowscy (Fontarte), Olga Drenda, Anna Arno, Janusz Bałdyga, Łukasz Ronduda (Muzeum Sztuki Nowoczesnej), Barbara Falender, Paweł Althamer, Dariusz Błaszczyk, Patryk Różycki, Ryszard Woźniak, Beata Chomątowska, Marcel Andino Velez (Muzeum Sztuki Nowoczesnej), Daniel Muzyczuk (Muzeum Sztuki w Łodzi), Xawery Wolski, Lena Wicherkiewicz (Pracownia Karola Tchorka), Magdalena Ciemierkiewicz, Karol Radziszewski, Hanna Rudzka (Pracownia Gosławskich), Maria Szadkowska (Muzeum Pragi), Dominika Kaszewska (Galeria Zachęta), Magdalena Kreis (NOWY ZŁOTY), Anna Łazar (U-Jazdowski), Paulina Kitlas, Paweł Grunert (meblarium), Józef Dutkiewicz (Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Miasto-Ogród Sadyba), Matylda Prus (Galeria m2), Agnieszka Berlińska. 

Warunkiem uzyskania świadectwa jest napisanie pracy pisemnej po I semestrze i zdanie testu końcowego po II semestrze nauki. Test końcowy odbywa się online i składa z 50 pytań wyboru.