prof. dr hab.
Zbigniew Michalczyk
W 2000 r. ukończył studia w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, w 2007 r. uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy Michał Stachowicz (1768-1825). Malarz między barokiem a romantyzmem (promotor prof. dr hab. Maria Poprzęcka), w 2018 r. stopień doktora habilitowanego, a w 2024 tytuł profesora. Od 2007 r. zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Sztuki PAN w pracowni Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce. Od 2018 r. na stanowisku profesora IS PAN, członek Rady Naukowej IS PAN.
Zainteresowania badawcze koncentruje głównie na problematyce malarstwa i grafiki XVII–XIX w., funkcjonowania cechów malarzy w Europie Środkowej i początków akademickiego kształcenia artystów. Zajmuje się również inwentaryzacją zabytków na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.
Nagody: im. ks. prof. Sz. Dettloffa (SHS, 2007), im. Ks. J. St. Pasierba (Fundacja im. Ks. Janusza St. Pasierba, 2011), im. prof. dr. J. Z. Łozińskiego (SHS, 2015), Nagroda Naukowa Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN (2019).
Najważniejsze publikacje
Książki
Piotr Jamski, Zbigniew Michalczyk, Marcin Zgliński, Architekt Aleksander Szymkiewicz (1858-1907) – szkic do biografii, Białystok 2023 (Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. 17).
Zbigniew Michalczyk, Zapomniane konteksty. Augsburg jako ośrodek rytownictwa wobec Rzeczypospolitej w XVII-XVIII wieku, Warszawa 2020 (wyd. 2, Warszawa 2023).
Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa, t. 12, Województwo podlaskie (białostockie), z. 4, Powiat bielski, red. Marcin Zgliński, oprac. Zbigniew Michalczyk, Dorota Piramidowicz, Katarzyna Uchowicz, Marcin Zgliński, Warszawa 2019.
Andreas Tacke, Ursula Timann, Marina Beck, Elsa Oßwald, Sarah Wilhelm, Luise Schaefer, Zbigniew Michalczyk et al., Statuta pictorum. Kommentierte Edition der Maler(zunft)ordnungen im deutschsprachigen Raum des Alten Reiches, hg. Andreas Tacke, Petersberg 2018, Bd. 1-5.
Zbigniew Michalczyk, W lustrzanym odbiciu. Grafika europejska a malarstwo w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych ze szczególnym uwzględnieniem późnego baroku, Warszawa 2016.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa, t. 12, Województwo podlaskie (białostockie), z. 3, Powiat białostocki, red. Marcin Zgliński, Katarzyna Kolendo-Korczak, oprac. Katarzyna Kolendo-Korczak, Zbigniew Michalczyk, Anna Oleńska, Dorota Piramidowicz, Katarzyna Uchowicz, Marcin Zgliński, Warszawa 2016.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, seria nowa, t. 12, red. M. Zgliński, Województwo podlaskie (białostockie), z. 2, Miasto Białystok, red. Marcin Zgliński, Anna Oleńska, oprac. Katarzyna Kolendo-Korczak, Zbigniew Michalczyk, Anna Oleńska, Dorota Piramidowicz, Katarzyna Uchowicz, Marcin Zgliński, Warszawa 2015.
Zbigniew Michalczyk, Michał Stachowicz (1768-1825). Krakowski malarz między barokiem a romantyzmem, Warszawa 2011, t. 1-2.
Artykuły
Piotr Jamski, Zbigniew Michalczyk, Jan Nowicki, Ikonostas z XVII wieku w cerkwi św. Jana Teologa w Nowoberezowie – odkrycie zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, „Biuletyn Historii Sztuki”, 85: 2023, nr 3, s. 109-146.
Zbigniew Michalczyk, The Triumph of Saint Benedict at the National Museum in Poznań. Between Paul Troger and Jan Bogumił Plersch, „Artibus et Historiae”, 2022, No. 85, s. 363-384.
Zbigniew Michalczyk, Malarstwo w Rzeczypospolitej czasów Szymona Czechowicza – problemy, środowiska. Ze szczególnym uwzględnieniem malarstwa sztalugowego / Painting in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Time of Szymon Czechowicz: Main Problems and Artistic Centres, with Particular Emphasis on Easel Painting, w: Geniusz baroku. Szymon Czechowicz (1689-1775) / Genius of the Baroque. Szymon Czechowicz (1689-1775), [katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie], red. A. Betlej, T. Zaucha, Kraków 2020, s. 74–143.
Zbigniew Michalczyk, Szymon Czechowicz. Życie i twórczość / Szymon Czechowicz – His Life and Work, w: Geniusz baroku. Szymon Czechowicz (1689-1775) / Genius of the Baroque. Szymon Czechowicz (1689-1775), [katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie], red. Andrzej Betlej, Tomasz Zaucha, Kraków 2020, s. 144-231.
Zbigniew Michalczyk, Wiedeńska Akademie der bildenden Künste a Krakowska Szkoła Rysunku i Malarstwa przy Uniwersytecie Jagiellońskim (1818-1833), „Modus. Prace z historii sztuki”, 14: 2014, s. 181-238.
Zbigniew Michalczyk, Uwagi na temat pierwowzorów dzieł Szymona Czechowicza i malarzy jego kręgu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 75: 2013, nr 4, s. 697-773.
Zbigniew Michalczyk, Kazimierz Antoszewski i grupa barokowo-klasycystycznych malowideł ściennych na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 73: 2011, nr 3-4, s. 479-530
Projekty
kierownik: Scalanie dziedzictwa. Inwentaryzacja i dokumentacja zabytków zachodniego pogranicza ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, projekt NPRH (zespołowy), nr rejestracyjny 11H 20 0036 88, realizacja od 2022
wykonawca: Materiały do dziejów sztuki sakralnej – województwo brzeskolitewskie, projekt NPRH, nr NPRH H11/85/2017, kierownik: dr Anna Oleńska, realizacja od 2017
Kwerenda prac rytowników i wydawców augsburskich dla polskiej klienteli w XVII-XVIII wieku, na zlecenie Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika, 2018–2020
Prace inwentaryzacyjne i kwerendy archiwalne w Gruzji (Tbilisi, Kutaisi, Batumi) dotyczące m.in. działalności polskich architektów w XIX i na początku XX w., na zlecenie Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika, 2017-2019
wykonawca: Commented critical edition of guild regulations for glass painters in German up to 1800: Sources on the social history of the artist from Central European archives (Austria, Czech Republic, Estonia, France, Germany, Latvia, Poland, Switzerland); finansowany przez Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG); nr TA 267/8-1; Universität Trier; lata realizacji: 2016-2017, kierownik prof. dr dr Andreas Tacke
wykonawca: Redefining Boundaries: Artistic training by the guilds in Central Europe up to the dissolution of the Holy Roman Empire; finansowany przez The European Research Council jako Advanced Research Grant, nr ERC-2010-AdG – ERC Advanced Grant – SH5-Cultures and cultural production, Proposal No 269150 „artifex”; Universität Trier; lata realizacji: 2011-2016; kierownik prof. dr dr Andreas Tacke; (udział w okresie 2014-2016)
wykonawca: Katalog zabytków sztuki w Polsce t. XII woj. podlaskie, z. Powiat Bielsk Podlaski; Katalog zabytków sztuki w Polsce t. VIII, woj. Lubelskie, z. Powiat Radzyń Podlaski, projekt NPRH nr 11H 13 0306 82, kierownik: dr Katarzyna Kolendo-Korczak, realizacja 2014-2019
wykonawca: Materiały do dziejów sztuki sakralnej dawnego województwa brzesko-litewskiego, projekt NCN (konkurs OPUS), nr 2013/09/B/HS2/02072, kierownik: dr Dorota Piramidowicz, realizacja 2013-2016
wykonawca: Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa, t. XVII, z. 2: Miasto Białystok, z. 3: Powiat białostocki, projekt NPRH, nr 11 H 11 0158 80, kierownik: dr Marcin Zgliński, realizacja 2012-2016
kierownik: Grafika europejska a polskie malarstwo religijne doby późnego baroku, projekt NCN (indywidualny), konkurs SONATA, nr rejestracyjny: 2011/01/D/HS2/02089, realizacja: 2011-2015
wykonawca: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Kościoły i klasztory dawnego województwa brzesko-litewskiego (kontynuacja), projekt MNiSW (zespołowy), nr N N 105 348240, kierownik: dr Marcin Zgliński, realizacja 2011-2013
kierownik: Europejskie źródła twórczości Michała Stachowicza, projekt MNiSW (indywidualny), nr N N105 022534, realizacja: 2008-2009