dr hab.
Aleksandra Bernatowicz, prof. IS PAN
Historyczka sztuki, specjalizuje się w malarstwie epoki rokoka i klasycyzmu. Wiele jej prac dotyczy malarstwa dekoracyjnego. W rozprawie doktorskiej poświęconej polichromiom z motywem groteski podjęła temat oddziaływania tradycji antycznej wśród polskich elit (opublikowana i uhonorowana nagrodą naukową I Wydziału Nauk Społecznych PAN w dziedzinie historii sztuki, 2006). Wielokrotnie uczestniczyła w konsultacjach dotyczących restauracji i konserwacji malowideł ściennych.
Jej zainteresowania badawcze obejmują społeczny i narodowy wymiar funkcjonowania artystów, czego świadectwem jest książka o środowisku malarzy warszawskich w epoce stanisławowskiej (nagrodzona w konkursie im. Hanny Szwankowskiej Varsaviana 2016-2017).
Rezultatem wieloletniej pracy w Słowniku Artystów Polskich, którym kieruje od 2018 roku, jest około 300 artykułów biograficznych i haseł, publikowanych w kolejnych tomach wydawnictwa. Od 1997 roku współpracuje z redakcją Allgemeines Künstler-Lexikon.
Istotnym aspektem jej aktywności naukowej jest popularyzacja sztuki (m.in. nagroda za książkę edukacyjną w konkursie Dziecięcy Bestseller Roku, 1997).
Najważniejsze publikacje
Aleksandra Bernatowicz, Antyk – wybór elit. Malarstwo dekoracyjne epoki stanisławowskiej: Vincenzo Brenna i inni, w: Antyk w polskiej sztuce i kulturze artystycznej końca XVIII i w XIX wieku/Antiquity in Polish Art and Artistic Culture of the End of the 18th and the 19th Centuries, red. Jerzy Malinowski, Grażyna Raj, Warszawa-Toruń 2022 (właśc. 2023), s. 47-59.
Aleksandra Bernatowicz, Franz Anton Zeiller: autoprezentacja. Nieznany portret artysty z Narodowego Muzeum Sztuki Republiki Białorusi w Mińsku, „Studia Muzealne”, 2022, z. 27, s. 27-36.
Aleksandra Bernatowicz, Malarski wystrój pałacu w Radzyniu Podlaskim i rola Jana Bogumiła Plerscha, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2021, t. 83, nr 2, s. 377-424.
Aleksandra Bernatowicz, Les rudiments classiques de l’éducation des peintres à la cour de Stanislas Auguste, w: Roma e Varsavia. Tradizione classica e educazione artistica nell’età dei lumi e oltre, a cura di Jerzy Miziołek in collaborazione con Hubert Kowalski, revisione red. Francesca Ceci, Roma 2019, s. 139-155.
Aleksandra Bernatowicz, Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status-Aspiracje-Twórczość, Warszawa 2016.
Aleksandra Bernatowicz, Piękno niespełnione. Idea mauzoleum Poniatowskich w warszawskich Łazienkach, „Architecturae et artibus”, 2016, t. 8, nr 4, s. 5-13.
Aleksandra Bernatowicz, Malarze Stanisława Augusta i nowe zjawiska artystyczne, w: Sztuka polska, t.5: Późny barok, rokoko, klasycyzm (XVIII w.), red. naukowy serii prof. Jerzy Kowalczyk, Warszawa 2016, s. 481-525.
Aleksandra Bernatowicz, Obrazy, kopersztychy, rysunki. Wyposażenie domu malarza królewskiego Jana Bogumiła Plerscha, „Kronika Zamkowa. Roczniki”, seria nowa, 2014 (właśc. 2015), 1(67), s. 201-241.
Aleksandra Bernatowicz, Portret czasów rewolucji, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2012, t. 74, nr 3-4, s. 601-619.
Aleksandra Bernatowicz, Francuskie wzory w środowisku warszawskim. Dekoracja plafonu w rezydencji Wielopolskich w Oborach, w: Kultura artystyczna Warszawy XVII-XXI w. Studia pod red. Zbigniewa Michalczyka, Andrzeja Pieńkosa i Michała Wardzyńskiego, Warszawa 2010, s. 87-96.
Aleksandra Bernatowicz, „Malowanie poetyczne”. Fêtes galantes Jana Piotra Norblina i ich kulturowy kontekst, w: Francusko-polskie relacje artystyczne w epoce nowożytnej, red. Andrzej Pieńkos, Agnieszka Rosales Rodriguez, Warszawa 2010, s. 133-138.
Aleksandra Bernatowicz, „Herkulanum i Pompeje do wszystkiego dawały wzory i modele”.O kilku neopompejańskich dekoracjach w Polsce, w: Polska i Europa w dobie nowożytnej/Modern Europe-New Word, New Civilisation? Księga pamiątkowa dedykowana Prof. Juliuszowi A. Chrościckiemu, red. naukowy Andrzej Rottermund, red. Danuta Merska, Warszawa 2009, s. 241-249.
Aleksandra Bernatowicz, Niepodobne do rzeczywistości. Malowana groteska w dekoracji rezydencji Warszawy i Mazowsza 1777-1820, Warszawa 2006.
Aleksandra Bernatowicz, Groteska a symbolika królewskiego panowania. Dekoracja Pokoju Stołowego w łazienkowskim Białym Domu, „Rocznik Historii Sztuki”, 2004, t. 29, s. 183-202.
Aleksandra Bernatowicz, Antonio Tavelli i dekoracja ścienna groty pałacowej w Jabłonnie, w: Arx felicitatis. Księga ku czci Profesora Andrzeja Rottermunda w sześćdziesiątą rocznicę urodzin od przyjaciół, kolegów, współpracowników, red. Maria Dłutek, Warszawa 2001, s. 273-278.
Aleksandra Bernatowicz, Jean Pillement na dworze Stanisława Augusta a schyłek rokoka w dekoracji wnętrz, „Ikonotheka”, 2000, t. 14, s. 49-68.
Projekty
Kierowniczka projektu zespołowego Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, tom 11, realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w latach 2018-2023. Planowany termin ukończenia projektu: wrzesień 2023.
Udział w projekcie zespołowym Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, tom 10, zrealizowanym w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w 2016 roku.
Udział w zespołowym projekcie międzynarodowym Vincenzo Brenna: il tema dell’Antico, kierowanym przez Letizię Tedeschi z Archivio del Moderno w Mendrisio, zrealizowanym w latach 2007-2009.
Udział w projekcie inwentaryzacji 968 rysunków J.P. Norblina i A. Orłowskiego z tzw. Albumu Winnickiego (przechowywanego w Muzeum Krajoznawczym w Winnicy, Ukraina), przeprowadzonym przez Instytut Sztuki PAN w latach 2000 i 2001.
Udział w indywidualnym projekcie stypendialnym rządu francuskiego zrealizowanym w Institut national d’Histoire de l’art w Paryżu w 2000 roku.