Drzewie nuty orawskie
Drzewie nuty orawskie. Nagrania archiwalne tradycyjnych pieśni i muzyki Górnej Orawy ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN (ISPAN Folk Music Collection Vol.13)
https://etnofon.pl/plyta/drzewie-nuty-orawskie/
Redakcja serii: dr Jacek Jackowski
Współpraca redakcyjna: Aleksandra Szurmiak-Bogucka, Ewelina Grygier, dr Artur Czesak
Wybór nagrań: Aleksandra Szurmiak-Bogucka, Marcin Kowalczyk, Robert Kowalczyk, Paweł Czaja, Jacek Jackowski
Komentarz etnograficzny i etnomuzykologiczny: Marcin Kowalczyk, Jacek Jackowski
Konsultacja etnomuzykologiczna: Aleksandra Szurmiak-Bogucka
Konsultacja dialektologiczna: Artur Czesak
Opracowanie not biograficznych wybranych wykonawców: Ewelina Grygier
Recenzenci: dr Bożena Lewandowska, prof. dr hab. Zbigniew Jerzy Przerembski
Digitalizacja i opracowanie nagrań archiwalnych: Aleksandra Szymańska (Aleksandra Nowak), Urszula Grzesińska, Piotr Dorosz, Jacek Jackowski, Maciej Kierzkowski
Rekonstrukcja nagrań i mastering: Anna Rutkowska
Wydawca: Instytut Sztuki PAN oraz Muzeum - Orawski Park Etnograficzny
Z recenzji dr Bożeny Lewandowskiej (UJ): "Chcę podkreślić poznawcze znaczenie tej płyty dla badaczy i miłośników
lokalnych tradycji muzycznych, w tym społeczności orawskiej, dla której ma ona dodatkowo walor edukacyjny, pozwalający w sposób bardziej świadomy kontynuować tradycję orawskiego muzykowania".
Z recenzji prof. Zbigniewa Jerzego Przerembskiego (UWr): "Ukazanie się płyty Drzewie nuty orawskie niewątpliwie przyczyni się do lepszego poznania i popularyzacji góralskiego repertuaru i stylu wykonawczego Orawy. Dostarczy repertuaru regionalnym wykonawcom. Być może zachęci także do dalszych folklorystycznych, etnomuzykologicznych badań nad pieśniami i muzyką tego regionu".
Orawa to ziemia pogranicza, zamieszkują ją Górale Orawscy, stanowiący odrębną grupę etnograficzną, z ciekawą i specyficzną kulturą. Istotne znaczenie w kształtowaniu lokalnej kultury XV-wieczna miała kolonizacja Orawy przez węgierski ród Thurzonów, którzy wykorzystali ówczesny napływ ludności wołoskiej (XV i XVI wiek), i uchodźstwo chłopów pańszczyźnianych z Żywiecczyzny, Niżnego Podhala i okolic Jordanowa. Znaczny wpływ wywarły także powstania węgierskich magnatów przeciwko Habsburgom (miały one również charakter walk religijnych) czy choćby migracje zarobkowe.
Kultura muzyczna Orawy dość późno doczekała się historycznych źródeł fonograficznych. W 1904 r. – a więc wtedy, gdy w Zakopanem powstało pierwsze na terenach polskich nagranie śpiewu ludowego na wałek fonograficzny, na Babią Górę odbył wakacyjną wycieczkę historyk Julian Jerzy Teisseyer, który następnie zainicjował na Orawie zbieranie m.in. tekstów zapomnianych już pieśni kościelnych i powszechnie śpiewanych pieśni ludowych. Zapewne pod wpływem idei Teisseyera pracę zbierawczą pieśni orawskich podjął ks. Ferdynand Machay (1889–1967). W latach 1924–1934 ponad sto pieśni orawskich (80 melodii i 22 warianty) zapisał nauczyciel z Lipnicy Wielkiej – Emil Mika (1896-1941), syn organisty lipnickiego. Teren jego pracy dokumentacyjnej obejmował wsie: Lipnica Wielka i Mała, Orawka, Chyżne, Przywarówka, Podwilk, bliżej nieokreślona Polana, Jabłonka, Kiczory. Zbiór ten został wydany w niewielkim nakładzie w 1934 r. staraniem Związku Spisko-Orawskiego (Mika 1934). Muzyką tych terenów zainteresował się także muzykolog Adolf Chybiński (Pieśni ludu polskiego na Orawie, 1957r.).