Ludwik Bronarski – Stefan Jarociński. Korespondencja 1944–1973

Edycja korespondencji dwóch polskich muzykologów – Ludwika Bronarskiego, przez lata należącego do grona najwybitniejszych badaczy życia i dzieła Fryderyka Chopina, współwydawcy edycji dzieł wszystkich kompozytora, tzw. wydania Paderewskiego, i Stefana Jarocińskiego, wybitnego monografisty Claude’a Debussy’ego i znawcy muzyki francuskiej i prądów estetycznych jej towarzyszących na przełomie XIX i XX wieku. Zbiór obejmuje listy z lat 1944-1973. Warto pamiętać, że Stefan Jarociński związał całe swoje zawodowe życie z Instytutem Sztuki PAN, także w jego pierwotnej postaci: jemu w pierwszych miesiącach istnienia Państwowego Instytutu Sztuki powierzono zadanie zorganizowania Zakładu Historii Muzyki, tu osiągał kolejne zawodowe sukcesy – obronił doktorat, uzyskał habilitację, oczekiwał profesury. 

Książka jest kolejną pozycją, która została przygotowana w ramach projektu „Badania i edycje korespondencji muzyków i muzykologów polskich działających w XX wieku za granicą”. Tom stanowi kontynuację cyklu wydań źródeł epistolarnych wykorzystującego zbiory archiwów szwajcarskich i polskich, w tym przypadku przede wszystkim Archiwum Rodziny Bronarskich zachowane w Polskiej Misji Katolickiej w Marly oraz Zbiorów Specjalnych Instytutu Sztuki PAN, a także Fundacji Archivum Helveto-Polonicum we Fryburgu, Archiwum Adolfa Chybińskiego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu i w Bibliotece Jagiellońskiej oraz Archiwum Związku Kompozytorów Polskich.

Z recenzji wydawniczych

Odkrycie cennego rękopiśmiennego zbioru listów, ujawnienie i kompetentne, wieloaspektowe skomentowanie prywatnych i zawodowych relacji między ważnymi w dziejach kultury polskiej osobami, relacji, których do tej pory nie byli w pełni świadomi polscy muzykolodzy. Ukazanie przedsięwzięć artystycznych, naukowych i publicystycznych autorów listów, o których nadmienia się w korespondencji, w kontekście innych ich działań oraz elementów sytuacji społeczno-politycznej i kulturowej ośrodków, w których byli aktywni. Czytelnik recenzowanego tomu pozyskuje wgląd w rozległą sieć powiązań osobowych i instytucjonalnych właściwych dla muzycznej działalności Polaków w kręgach europejskiej kultury muzycznej od lat 30. do lat 70. XX wieku. Wstęp i treść listów są pierwszą szczegółową i udokumentowaną charakterystyką etapów kształtowania się osobowości S. Jarocińskiego jako humanisty: publicysty, muzykologa, wybitnego znawcy postaci i dzieł Debussy’ego oraz kultury europejskiej jego czasów, aktywności zwłaszcza polskich i francuskich twórców. 

Prof. dr hab. Małgorzata Woźna-Stankiewicz

Dzięki pracy autorki opracowania – odkryciu listów, ich skrupulatnemu opracowaniu i przygotowaniu solidnego wstępu – uzyskujemy wgląd w nieznane wcześniej epizody z życia obu badaczy, kontekst przygotowywanych przez nich publikacji, a także informacje o zapomnianych, bo zaniechanych projektach wydawniczych (w tym o projekcie „encyklopedii praktycznej” zawierającej dane o dziełach wszystkich kompozytorów z historii muzyki; poklasyfikowanych na kilka kategorii; swoją drogą sam ten zamysł przypomina o uwagach U. Eco o „szaleństwie katalogowania”). Przede wszystkim jednak lepiej i w pogłębiony sposób poznajemy osobowości obu muzykologów. Zwłaszcza Jarocińskiego, który w Bronarskim odnalazł intelektualnego i duchowego mentora [...]. Wspaniałe są fragmenty listów Jarocińskiego opisującego swoją fascynację hot-jazzem, poruszają te momenty, w których skazany na beznadzieje życia w oflagu próbuje podjąć muzykologiczne kształcenie w oparciu o te kilka przesłanych mu książek, ciekawią uwagi o Paryżu roku 1945 i o polskiej rzeczywistości „zaraz po wojnie”. Znaczący jest też późniejszy moment rozliczenia Jarocińskiego z własną przeszłością z czasów socrealizmu i stalinizmu. Wszystko to sprawia, że w recenzowanej książce zyskujemy nie tylko ważne źródło do historii polskiej muzykologii, jej instytucjonalnego kształtowania się, przepływu myśli, lektur i idei, tworzenia się horyzontów teoretycznych i metodologicznych, ale nade wszystko czytając te listy mamy unikalną okazję podejrzeć świat przeżywany polskich muzykologów.

Dr Sławomir Wieczorek