Zakład Badań Podstawowych Historii Sztuki tworzą pracownie zajmujące się tworzeniem kompendiów leksykograficznych i katalogowych o fundamentalnym znaczeniu dla badań z zakresu historii sztuki oraz wielu dziedzin pokrewnych. Pracownie stanowią też ogólnodostępne informatoria naukowe. W ramach Zakładu zbierana jest dokumentacja architektury XX-XXI w., prowadzone są prace nad architekturą drewnianą dawnej Rzeczypospolitej oraz historią polskiego ludwisarstwa, a także badania indywidualne, obejmujące historię sztuki polskiej i obcej.
Zakładem kieruje dr Marcin Zgliński.
- Pracownia Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce
-
Pracownia skupia wyspecjalizowany zespół historyków sztuki (w siedzibie warszawskiej oraz w pracowni w Krakowie), powołany do przygotowania jednej z głównych serii wydawniczych Instytutu Sztuki PAN, publikowanej nieprzerwanie od 1951 r. Koncepcja wydawnictwa, stopień szczegółowości prezentowanego materiału i bogactwo ilustracji stanowią unikat w skali Europy. Obejmując architekturę, malarstwo, rzeźbę, szeroko pojęte rzemiosło artystyczne, sztukę sakralną i świecką, także zabytki o charakterze wernakularnym, każdy tom stanowi kompletną panoramę najszerzej pojętej kultury artystycznej poszczególnych regionów i jest podstawą do badań problemowych i syntetycznych, tak z zakresu historii sztuki, jak i wielu nauk pokrewnych. Tomy KZSP są regularnie wykorzystywane przez badaczy, pracowników służb konserwatorskich i muzealników, stanowią też jedno z podstawowych narzędzi dydaktycznych w nauczaniu historii sztuki.
Aktualny spis wydanych katalogówUdostępnione online opublikowane tomy KZSP (w ramach projektu "Cyfrowa Infrastruktura Badawcza dla Humanistyki i Nauk o Sztuce DARIAH-PL")
Zespół pracowni warszawskiej: dr Katarzyna Kolendo-Korczak, dr Jan Nowicki, dr Anna Oleńska, prof. dr hab. Zbigniew Michalczyk, dr Marcin Zgliński (redaktor naczelny)Zespół pracowni krakowskiej: dr Paweł Dettloff, dr Dagny Nestorow, dr Rafał Nestorow
- Dokumentacja Architektury Drewnianej
-
Pracownia Architektury Drewnianej została powołana przez prof. Michała Walickiego w 1962 r. jako Dokumentacja Drewnianej Architektury Sakralnej w Polsce. Od początku do 2002 r. kierował nią prof. Ryszard Brykowski, w 1982 r. do zespołu dołączyła Grażyna Ruszczyk. Dokumentacją były objęte zarówno zabytki zachowane, jak i niezachowane. Początkowo, z uwagi na zagrożenie drewnianych obiektów, prace koncentrowały się wokół najstarszych kościołów i cerkwi, zbudowanych do połowy XVI wieku. W kolejnych latach prace badawcze dotyczyły również obiektów powstałych do XX wieku włącznie, wraz z zabytkami architektury świeckiej, w tym drewnianej zabudowy uzdrowiskowej.
Głównym wydawnictwem Pracowni jest Inwentarz drewnianej architektury kościelnej w Polsce. Dotychczas ukazały się następujące tomy:
- Zeszyt 1 a. Kościoły w Małopolsce XV wieku (Mogiła Olbierzowice, Zborówek), opracował Ryszard Brykowski, Wrocław, Warszawa, Kraków 1983;
- Zesztyt 7. Kościoły na Mazowszu XVI wieku (Białynin, Bukówno, Długa Kościelna, Janisławice), opracowała Wanda Chmielak Załęska, Wrocław, Warszawa, Kraków 1985;
- Zeszyt 4 a. Kościoły w Wielkopolsce XVI wieku (Blizanów, Domachowo, Graboszewo, Kłodawa, Koźmin, Nowa Wieś Królewska, Ołobok, Rzgów, Wierzenica) opracował Mateusz Pawlaczyk, Wrocław, Warszawa, Kraków 1985;
- Zeszyt 4 b. Kościoły w Wielkopolsce XVI wieku (Dzietrzniki Gaszyn, Grębień, Jaworzno, Kadłub, Łaszew, Łyskornia, Ochędzyn, Popowice, Wierzbie, Wiktorów), opracowali Ryszard Brykowski, Grażyna Ruszczyk, Warszawa 1993;
- Grażyna Ruszczyk, Zeszyt 2 a, Kościoły na Śląsku z XV i początku XVI w. (Bojszów, Gliwice, Księży Las, Łaziska, Łącza, Poniszowice), Warszawa 2012, Instytut Sztuki PAN, 258 s. (badania dendrochronologiczne Aleksander Konieczny).
W 2024 rozpoczęły się prace nad kolejnym tomem Inwentarza, poświęconym szesnastowiecznym drewnianym kościołom pogranicza śląsko-małopolskiego. - Pracownia Słownika Artystów Polskich
-
Pracownia skupia wyspecjalizowany zespół historyków sztuki, powołany do przygotowania Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy. To unikalna publikacja. Wyróżnia się szerokim zakresem uwzględnionych osób, dokładnością biogramów konstruowanych według bardzo pojemnego schematu, autorską charakterystyką twórczości i wyczerpującą bibliografią łącznie z archiwaliami. Prezentuje działalność wszystkich polskich artystów (w tym wybitniejszych amatorów) tworzących w kraju i za granicą, a także przedstawicieli innych nacji działających na ziemiach historycznie polskich. Opublikowano 11 tomów, ostatni w 2023 roku, dostępny także online.
Przygotowania do edycji Słownika Artystów Polskich zainicjowano wkrótce po II wojnie. W 1952 roku przekazano Państwowemu Instytutowi Sztuki notatki z licznych publikacji i archiwów, które – metodycznie uzupełniane – stanowią podstawę naszej pracy. Wypisy zgromadzone w pracowni Słownika wraz z kartoteką dzieł przechowywanych w krajowych zbiorach publicznych, tworzą uporządkowaną według nazwisk artystów dokumentację historii sztuki polskiej. Udostępniana jest ona badaczom różnych specjalności i wszystkim zainteresowanym.Zespół: dr hab. Aleksandra Bernatowicz, prof. IS PAN (kierowniczka Pracowni), dr Katarzyna Kesling, dr Urszula Makowska, dr Jolanta Polanowska, mgr Jolanta Różalska
Informatorium czynne: wtorek-czwartek godz. 10-15, po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym
- Pracownia Dokumentacji Sztuk Wizualnych XX-XXI wieku
-
Pracownia archiwizuje i udostępnia materiały dotyczące działających w Polsce po 1945 r artystek i artystów oraz organizowanych w tym okresie wystaw polskich za granicą. Zbiór obejmuje ponad 35 tysięcy teczek indywidualnych twórców, a także galerii, grup artystycznych oraz najważniejszych wystaw i wydarzeń w świecie sztuki. Podstawę dokumentacji stanowią wycinki prasowe, gromadzone systematycznie od 1945 r., a także katalogi, zaproszenia, ankiety (m.in. Kwestionariusz dla plastyków polskich rejestrujących się w 1945 w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego w Warszawie), zdjęcia i rękopisy.
W Pracowni powstają tomy serii Polskie życie artystyczne w latach 1944-1960.
Zespół: dr Karolina Łabowicz-Dymanus (kierowniczka Pracowni), mgr Anna Marcinowska, dr hab. Anna Wierzbicka, prof. IS PAN, dr Anna Wiszniewska
Zbiory udostępniane są na miejscu, we wtorki, środy i czwartki, w godzinach 10-14:30. Konieczne jest wcześniejsze umówienie: sztuka.wizualna@ispan.pl
- Pracownia Dokumentacji Architektury XX i XXI wieku
-
Pracownia Dokumentacji Architektury XX i XXI wieku powstała w 2022 roku. Gromadzi materiały dotyczące współczesnych architektek i architektów oraz współtworzy sieć z innymi pracowniami Instytutu Sztuki w celu stworzenia spójnego archiwum poświęconego zagadnieniom architektury i opracowywania rozproszonych dotychczas materiałów. Współpracuje z Pracownią Fotografii i Rysunków Pomiarowych oraz Zbiorami Specjalnymi.
W zbiorach pracowni znajduje się maszynopis niepublikowanego "Leksykonu architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce działających" Andrzeja Leonarda Nitscha (1988), zbiór nekrologów oraz notatki i wycinki prasowe ze zbiorów prof. Andrzeja K. Olszewskiego. Trwają prace nad digitalizacją archiwum członków grupy Praesens przechowywanego w zbiorach prywatnych, które po zakończeniu prac będzie opublikowane w otwartym dostępie.Zespół pracowni: dr Katarzyna Uchowicz i prof. dr hab. Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk
- Pracownia Kampanologiczna
-
Pracownia Kampanologiczną została powołana w 2021 r. Idea jej powstania wywodzi się z postulatów międzynarodowego środowiska kampanologów, sformułowanych w Memorandum Anno Domini 2017. Jednym z nich było inicjowanie i prowadzenie kompleksowych badań dzwonów na terenie obecnej i dawnej Rzeczpospolitej.
Główne zadania Pracowni to stworzenie Corpus Campanarum Poloniae - centralnej bazy dzwonów polskich zachowanych i znanych z materiałów archiwalnych oraz przygotowywanie serii wydawniczej Materiały do dziejów ludwisarstwa w Polsce, a także przygotowanie do wydania Słownika ludwisarzy działających na terytorium ziem dawnej i obecnej Rzeczpospolitej.
W Pracowni realizowany jest grant „Straty dzwonów z czasów I Wojny Światowej na ziemiach zaboru Austro-Węgierskiego 1915-1921”, NPRH, 2023-2026.Pracownię prowadzi mgr Piotr Jamski
