Polska muzyka tradycyjna - dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny,
zachowanie, udostępnianie. Etap II
Przeglądaj:
- O projekcie
- Digitalizowane kolekcje nagraniowe
- Opinie o projekcie
- Konferencja naukowa
- O projekcie w mediach
W 2014-2015 r. wykonano I etap działań zmierzających do dokładniejszego określenia stanu zasobu i zachowania historycznego dziedzictwa fonograficznego polskiej muzyki tradycyjnej oraz jego zabezpieczenia, dokładnego i systematycznego opracowania i częściowego udostępnienia w ramach jednego centralnego repozytorium cyfrowego. Dokonano transferu do domeny cyfrowej (digitalizacji) oraz opracowania, opisania i uporządkowania w jednym cyfrowym repozytorium m.in. części nagrań ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN – najstarszego i największego archiwum polskiej pieśni i muzyki ludowej, całej kolekcji nagraniowej Franciszka Kotuli (Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie), całych kolekcji Towarzystwa Regionalnego w Woli Osowińskiej i kolekcji nagrań z Muzeum Południowego Podlasia, części kolekcji nagrań dokonanych na Wschodnim Mazowszu przez Wandę Księżopolską a także całych kolekcji działaczy regionalnych lub twórców ludowych, z których szczególnie cenną jest kolekcja nagrań Henryka Świątkowskiego – znanego regionalisty łowickiego.Powyższe kolekcje – oprócz Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki – zostały opracowane w ramach opisywanego projektu, bowiem ich właściciele nie dysponują zapleczem technologicznym, odpowiednio wyszkolonym personelem ani sprzętem do prawidłowego i bezpiecznego dla nośników historycznych odtworzenia, udostępniania, konserwacji i zbadania i opisania nagrań.
Po dokonaniu transferu i opracowaniu ww. zbiorów nagrań zarówno właściciele nagrań jak i Instytut Sztuki PAN uzyskał dostęp do źródeł w wersji cyfrowej zaś na portalu http://cadis.ispan.pl/ powstaje ogólnopolskie repozytorium cyfrowe, dostępne online dla każdego (ponad 150 000 rekordów, w tym część do odsłuchu). Użytkownik może przeszukiwać jednorazowo wszystkie archiwa lub wybrać zasoby jednego z nich.
Celem drugiego etapu projektu, realizowanego w bieżącym roku, jest kontynuacja działań zmierzających do utworzenia jednego centralnego repozytorium cyfrowego nagrań archiwalnych polskiej muzyki tradycyjnej. Pod uwagę wzięte zostaną zasoby kolejnych instytucji i kolekcji. Będziemy również, w połączeniu z realizacją badań terenowych, kontynuować eksplorację instytucji kultury, sztuki i nauki w poszukiwaniu cennych historycznych zbiorów nagrań.
W drugim etapie projektu „Polska muzyka ludowa - dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny, zachowanie, udostępnianie” planowane jest zabezpieczenie, transfer, opracowanie i udostępnienie następujących kolekcji lub ich części:
1. Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN (kontynuacja)
2. Archiwum Muzyczne Folkloru Religijnego w Instytucie Muzykologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
3. Pracownia „Archiwum Etnolingwistyczne” Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
4. Prywatna kolekcja nagrań Wandy Księżopolskiej (kontynuacja)
5. Bukowiańskie Centrum Kultury "Dom Ludowy"
6. Centrum Sztuki i Kultury w Kaliszu
Projekt dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w
ramach programu Dziedzictwo kulturowe (priorytet: Kultura ludowa).
Autor i koordynator projektu: dr Jacek Jackowski
Kolekcje nagraniowe digitalizowane w ramach projektu
Sukcesywnie docierają do nas poszczególne kolekcje do digitalizacji. Poniżej prezentujemy zdjęcia taśm przekazanych do digitalizacji przez Dom Ludowy w Bukowinie Tatrzańskiej. Na podstawie kwerend wybrano 38 taśm szpulowych. Ich zawartość jest na razie nie do końca rozpoznana, jednak nagłówki pudełek zdradzają, że materiał zarejestrowany na taśmach może być niezwykle interesujący i bardzo cenny, m.in. nagrania z Sabałowych Bajań z 1973 roku.
Kolejnym materiałem przekazanym do digitalizacji są kasety magnetofonowe z nagraniami z "Biesiad Folkloru" z lat 90-tych XX w. Kasety przekazane zostały przez Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu.
Nagrania archiwalne z "Archiwum Etnolingwistycznego" Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej oraz nagrania z Archiwum Muzycznego Folkloru Religijnego z Instytutu Muzykologii KUL.
Ponad to istotnym elementem projektu będzie rozbudowa i rozwój technologiczny aplikacji służącej do prezentowania online opracowanego materiału: metadanych i nagrań.
W ramach realizacji projektu przeprowadzone zostanie także spotkanie o charakterze szkoleniowo-konferencyjnym w celu przeszkolenia i zwiększenia kompetencji osób, które są odpowiedzialne za poszczególne zbiory – referaty i warsztaty poprowadzą specjaliści z zakresu etnomuzykologii, archiwistyki nagrań, realizacji nagrań dokumentalnych.
W projekcie przewidujemy także reedycję jednej z płyt z serii ISPAN Folk Music Collection w nowej szacie graficznej dostosowanej do serii oraz w nowej odsłonie dźwiękowej.
"Projekt mgr Jacka P. Jackowskiego, kierownika Zbiorów Fonograficznych w Instytucie Sztuki PAN, członka Stowarzyszenia Liber Pro Arte, jest kluczowy dla zachowania nośników dźwiękowych dokumentujących folklor muzyczny w Polsce. Nagrania te, sięgające wstecz lat sześćdziesiątych XX w. są rozproszone w różnych instytucjach i lokalnych placówkach kultury. Zmiany kadrowe, zmienność programów działalności tych placówek w gminach, powiatach, województwach naraża te kolekcje sporządzone przez lokalnych pasjonatów muzyki tradycyjnej/etnicznej/ludowej na zaniedbanie, zapomnienie i zniszczenie. Mgr Jackowski wypracował liczne kontakty „z terenem” i uzyskał dobrą orientację co do „mapy” nagrań w Polsce. Poza koniecznym zabezpieczeniem tych zbiorów, ich digitalizacją i opracowaniem naukowym, problemem dla domów kultury, muzeów itp. w kraju jest niedostępność aparatury odtwarzającej dawnego typu (magnetofony szpulowe), na których nagrywano niegdyś wokalistów, instrumentalistów, kapele i zespoły ludowe. W IS PAN natomiast sprzęt ten jest utrzymywany w stanie gotowości. Realizacja projektu — zabezpieczenie w postaci digitalizacji i opracowania naukowego rozproszonych zbiorów fonograficznych i audiowizualnych będzie obopólnie korzystna tak dla lokalnych instytucji (znalazłyby się tam kopie cyfrowe), jak i dla centrum archiwizacji zlokalizowanego w IS PAN, wreszcie udostępnienie on-line, uzgodnione z właścicielami nagrań, będzie służyło szerokiej publiczności.” |
Dr hab. prof. UW Piotr Dahlig
Kierownik Zakładu Etnomuzykologii
w Instytucie Muzykologii UW
"Zasoby nagrań audio oraz filmowych, dokumentujących folklor (szczególnie sztuki performatywne – śpiew, muzykę instrumentalną, taniec) polski oraz mniejszości narodowych i etnicznych, są tyleż duże (nadspodziewanie) co rozproszone. Wobec katastrofalnych szkód jakie poczyniła w tej dziedzinie II wojna światowa są to zbiory bezcenne. Dlatego długofalowa inicjatywa Instytutu Sztuki PAN, także we współpracy ze Stowarzyszeniem Liber Pro Arte – centralizacji tych zbiorów oraz informacji o nich, technologicznego wsparcia, digitalizacji, fachowego opracowania i udostępniania – jest w najwyższej mierze godna wsparcia. Wiele krajów świata realizuje już podobne projekty jako priorytetowe od lat i regulują to niejednokrotnie decyzje podejmowane na najwyższym szczeblu państwowym (w tym np. Stany Zjednoczone i Biblioteka Kongresu USA). IS PAN jest jedyną placówką w Polsce predestynowaną do tego ze względu na swoją zaawansowaną bazę technologiczną i informatyczną oraz doświadczonych specjalistów.” |
Remigiusz Mazur-Hanaj, Wydawnictwo In Crudo
"Polska muzyka tradycyjna - dziedzictwo fonograficzne"
27 września odbyła się II konferencja naukowa zorganizowana przez Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN w ramach projektu Polska muzyka tradycyjna - dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny, zachowanie, udostępnianie.
Tematyka tegorocznej konferencji dotyczyła następujących zagadnień:
- omówienia wybranych zbiorów nagrań muzyki tradycyjnej
- baz danych jako narzędzia do prezentacji informacji archiwalnej o nagraniach (także o
etno-muzycznych)
- problemu dostępności informacji o nagraniach muzyki tradycyjnej (zarówno dokumentalnych jak i komercyjnych) i baz danych prezentujących tego typu dokumenty fonograficzne
- opracowywania i edycji zbiorów pieśni i melodii z wykorzystaniem technologii informatycznych
Czynny udział w konferencji wzięli badacze m.in. z Narodowego Instytutu im. F. Chopina, Biblioteki Narodowej, Polskiego Radia, Archiwum PAN, Narodowego Archiwum Cyfrowego, a także z Instytutu Sztuki PAN.
Fotorelacja z konferencji:
Weronika Grozdew-Kołacińska, IS PAN; Emilia Jakubiec Lis (Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli; Jacek Jackowski, IS PAN
Prof. Ludwik Bielawski, IS PAN; Sonia Wronkowska, Biblioteka Narodowa; Ewelina Grygier, Zbiory Fonograficzne IS PAN
Katarzyna Janczewska-Sołomko, Biblioteka Narodowa; Kapela Piotra Dorosza (Rzeźnicka/Dorosz/Podrucka)
Andrzej Klubiński, Archiwum PAN; Elżbieta Dudek-Młynarska, Muzeum im. F. Kotuli; Anna Walkowiak, Zbiory Fonograficzne IS PAN
Wojciech Barcikowski, Monika Mandau, Archiwum Polskiego Radia; Publika w Sali im. Sobieskich
Zob. Program konferencji
Zobacz relację z poprzedniej konferencji.
Informacje o projekcie i związanych z nim wydarzeniach prezentowane były w audycjach radiowych „Źródłogranie” prowadzonych przez Magdalenę Tejchmę w Programie Drugim PR.
26. września 2016 roku w „Źródłograniu” Jacek Jackowski zaprosił na organizowaną w ramach projektu konferencję naukową „Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne…”. 7 listopada 2016 roku wyemitowano reportaż z konferencji, a także zaprezentowano wywiad z Emilią Jakubiec-Lis, która opowiadała o kolekcji nagraniowej Franciszka Kotuli, która była digitalizowana w ramach I i II etapu projektu.
W przygotowaniu są kolejne audycje, m.in. o kolekcji nagraniowej Wacława Tuwalskiego z Woli Osowińskiej.
Informacje o projekcie i konferencji ukazały się także na portalach: Stowarzyszenia Liber Pro Arte, Naukaonline (internetowy portal magazynu Polskie Akademii Nauk "Academia"), Muzyce Tradycyjnej oraz w mediach społecznościowych.