prof. dr hab. Katarzyna Mikocka-Rachubowa, kierownik
katarzyna.mikocka@ispan.pl; katarzyna.mikocka@wp.pl, tel. (22) 50 48 219
W listopadzie 1949 roku powołano Państwowy Instytut Sztuki, placówkę naukowo-badawczą Ministerstwa Kultury i Sztuki, której strukturę tworzyło sześć sekcji, m.in. Sekcja Sztuk Plastycznych kierowana przez ówczesnego dyrektora Instytutu, prof. Juliusza Starzyńskiego. W jej skład wchodziły Zakłady: Historii Sztuk Plastycznych, Teorii i Krytyki Artystycznej oraz Badań Plastyki Ludowej. W 1954 roku w strukturze Instytutu utworzono Zakład Historii i Teorii Sztuk Plastycznych.
W 1959 roku Instytut przekształcono w Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Składał się on wówczas z czterech zakładów, m.in. Zakładu Historii i Teorii Sztuk Plastycznych, w którego ramach w 1975 roku powstała Pracownia Historii Doktryn Artystycznych. W 1982 roku wprowadzono nową strukturę organizacyjną Instytutu, zgodnie z którą w skład Zakładu Historii i Teorii Sztuk Plastycznych weszły Pracownie: Sztuki Średniowiecznej, Sztuki Nowożytnej, Plastyki Współczesnej, Słownika Artystów Polskich, Badań Środowisk Artystycznych oraz Zespół Bibliograficzny. W Instytucie istniał też Zakład Inwentaryzacji Zabytków, na który składały się Pracownie Inwentaryzacji Zabytków w Warszawie i Krakowie oraz Zespół Inwentaryzacji Zabytków w Poznaniu. Pracownię Inwentaryzacji Zabytków w Krakowie włączono do powstałej w roku 1983 Krakowskiej Pracowni IS PAN.
W 1990 roku, przy okazji kolejnej reorganizacji Instytutu, w skład Zakładu, któremu nadano nazwę Zakładu Historii Sztuki, weszły pracownie: Sztuki Średniowiecznej, Sztuki Nowożytnej, Sztuki Nowoczesnej, Rzemiosła Artystycznego, Słownika Artystów Polskich i Pracownia Bibliograficzna. Zakład Inwentaryzacji Zabytków tworzyły: Pracownia Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce oraz Archiwum Dokumentacji Fotograficznej i Rysunków Pomiarowych. Zespoły Inwentaryzacji Zabytków funkcjonowały też w pracowniach Krakowskiej i Poznańskiej. W Zakładzie Współczesnej Kultury Artystycznej znalazły się wówczas m.in. pracownie Plastyki Współczesnej oraz Problemów Kultury Artystycznej.
W wyniku zmian przeprowadzonych w 1992 roku w strukturze organizacyjnej Instytutu w miejsce zakładów pojawiły się pracownie, wśród nich: Pracownie Historii i Teorii Sztuki Średniowiecznej, Nowożytnej oraz XIX i XX wieku, Pracownia Słownika Artystów Polskich, Pracownia Bibliograficzna, Pracownia Katalogu Zabytków w Polsce czy Pracownia Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej, która w 1994 roku stała się Pracownią Sztuki Ludowej i Architektury Drewnianej.
W roku 1997 wprowadzono nową strukturę organizacyjną, rozwiązując istniejące dotychczas pracownie i wprowadzając na ich miejsce konkretne tematy. W Zakładzie Historii Sztuk Plastycznych znalazły się wówczas: Redakcja Biuletynu Historii Sztuki, Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Słownik Artystów Polskich, Bibliografia Sztuki Polskiej, Plastyka Gotycka w Polsce i Rzemiosło Gotyckie w Polsce, Architektura Polska XVIII wieku, Architektura Drewniana na Ziemiach Dawnej Rzeczypospolitej oraz Polska Sztuka Współczesna i jej Dokumentacja. Struktura ta w ogólnym zarysie obowiązuje do dziś, a jej elementy określone jako „tematy” zmieniły nazwę na „pracownie”. W styczniu 2004 roku z połączenia trzech działających dotychczas w ramach Zakładu Historii Sztuk Plastycznych pracowni: Architektury Drewnianej na Ziemiach Dawnej Rzeczypospolitej, Architektury Polskiej XVIII wieku i Plastyki Gotyckiej w Polsce powołano Pracownię Polskiej Sztuki Dawnej. W styczniu 2008 roku powołano Pracownię Słownika Architektów Polskich i w Polsce Działających, w której skład wszedł zespół dawnej Pracowni Bibliografii Sztuki Polskiej i część członków Pracowni Polskiej Sztuki Dawnej. Pracami Zakładu Historii Sztuk Plastycznych w latach 2007-2011 kierował prof. dr hab. Stanisław Mossakowski, pełniący w latach 1978-1999 funkcję Dyrektora Instytutu Sztuki PAN, a jego zastępcą była doc. dr hab. Katarzyna Mikocka-Rachubowa. Od 2012 roku kierownikiem Zakładu jest prof. dr hab. Katarzyna Mikocka-Rachubowa.