Pamiątki przeszłości z archiwum wydobyte. Pieśni i muzyka Kielecczyzny – taki tytuł nosi wydawnictwo płytowe, które ukazało się dzięki współpracy Instytutu Sztuki PAN z Wojewódzkim Domem Kultury im. J. Piłsudskiego w Kielcach. Na płycie, trwającej niemal 80 min., zaprezentowano 96 najciekawszych i najbardziej reprezentacyjnych dla regionu kieleckiego pieśni oraz melodii ludowych nagranych podczas Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego w latach 1951–1952, zorganizowanej przez Instytut Sztuki we współpracy z Polskim Radiem. Są to najstarsze istniejące dokumenty dźwiękowe z regionu kieleckiego, ponieważ nagrania z okresu międzywojennego uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej.
Podczas Akcji utrwalono śpiew i muzykę twórców ludowych – muzyków i śpiewaków, których generacja pamiętała jeszcze czasy Oskara Kolberga czy Fryderyka Chopina. Nie jest wykluczone, iż Kolberg, który poświęcił Kielecczyźnie dwa tomy swego dzieła, spisywał pieśni od rodziców lub dziadków prezentowanych na płycie wykonawców. Najstarsza z zarejestrowanych na krążku wykonawczyń, Marianna Wijasowa z Brzezin urodziła się w 1860 r.!
Płyta obfituje w nagrania śpiewu solowego, jednak – co charakterystyczne dla regionu – znaczną część dokumentacji stanowią nagrania muzyki instrumentalnej, wykonywanej przez skrzypków ludowych solo lub z towarzyszeniem basów czy bębenka (najstarszy skład kapeli kieleckiej), a także przez bardziej rozbudowane kapele – echa orkiestr włościańskich okresu międzywojennego.
Tytuł płyty nawiązuje do cytatu zaczerpniętego z prac wybitnego historyka i etnografa, zbieracza "pamiątek przeszłości" ziemi kieleckiej, w tym również i pieśni ludowych – księdza Władysława Siarkowskiego.
Płycie towarzyszy książka-booklet, zawierająca trzydziestostronicowy esej etnomuzykologiczny redaktora serii Jacka Jackowskiego, poświęcony tradycjom muzycznym ziemi kieleckiej. Znajdziemy tu charakterystykę regionu i jego mieszkańców, rys historyczny dokumentacji muzyki tradycyjnej Kieleckiego z uwzględnieniem dokumentacji fonograficznej, a także opis cech regionalnych lokalnej muzyki ludowej. Esej uzupełnia charakterystyka wybranych wykonawców.
W wydawnictwie źródłowym, firmowanym przez Polską Akademię Nauk, nie mogło zabraknąć bibliografii oraz spisu utworów uwzględniającego szczegółowe dane o wykonawcach i okolicznościach nagrania. W książce znajdziemy również streszczenie w języku angielskim. Całości dopełniają cenne fotografie dokumentalne przedstawiające postaci muzyków i śpiewaków ludowych Kielecczyzny wydobyte z archiwum Instytutu Sztuki PAN oraz z domowych archiwów rodzin wykonawców.
"Pamiątki przeszłości z archiwum wydobyte. Pieśni i muzyka Kielecczyzny" to wydawnictwo płytowe o unikatowych walorach dokumentalnych, historycznych i źródłowych. Z pewnością będzie źródłem inspiracji i wiedzy zarówno dla środowisk artystycznych: od twórców ludowych, przez zespoły i kapele folklorystyczne, folkowe aż po kompozytorów, jak i dla reprezentantów szeroko pojętej nauki, zwłaszcza humanistyki: muzykologów, historyków, etnografów, antropologów, dialektologów i przedstawicieli wielu innych dziedzin. Po płytę sięgną również nauczyciele, młodzież, animatorzy kultury, zwłaszcza regionaliści, wreszcie po prostu miłośnicy ludowych tradycji i piękna polskiego folkloru i kultury. Nagrania sprawią wielką radość również rodzinom śpiewaków i muzyków Kielecczyzny, których głosy i muzykę udało się utrwalić na archiwalnych taśmach.
Jacek Jackowski
Polecamy:
Fotografie ze spotkania promującego płytę "Pamiątki przeszłości z archiwum wydobyte. Pieśni i muzyka Kielecczyzny" na stronach WDK w Kielcach i Portalu Informacji Kulturalnej województwa świętokrzyskiego
"Memories of past extracted from archive"
Kielce region is an area situated between two rivers – the Pilica and the Vistula separated from Cracow region with the Szreniawa and Dłubnia rivers and with the Pilica river from Mazovia region. For our choice of documentation recordings we concentrated on even smaller area of the region presenting its very centre around the city of Kielce.
Characteristic for Kielce region are triple-time metre and mazurka rhythms next to typical for southern part duple-time metre, fast tempos, tempo rubato manner, diverse and full of dynamics melodies nof variously shaped phrases and wide, reaching octave ambitus. Vocal music is full of short, improvised couplets, sometimes called krakowiak. Instrumental style is dominated by songs folklore: Kielce region songs adapt melodies of popular here dances such as oberek, polka or waltz. All this could be find on the album “Memories of past extracted from archive“.